Ρομποτική Θωρακοχειρουργική (RATS)
Η ρομποτική θωρακοχειρουργική αποτελεί την πλέον σύγχρονη και τεχνολογικά εξελιγμένη ελάχιστα επεμβατική χειρουργική μέθοδο για τη χειρουργική θεραπεία των παθήσεων των οργάνων του θώρακα, όπως ο καρκίνος του πνεύμονα, οι όγκοι του μεσοθωρακίου και ο καρκίνος του οισοφάγου.
Με τον όρο «ελάχιστα επεμβατική μέθοδος» εννοούνται οι χειρουργικές επεμβάσεις που διενεργούνται με το ελάχιστο δυνατό χειρουργικό τραύμα.
Οι επεμβάσεις αυτές είναι γνωστές και ως «κλειστές επεμβάσεις», καθώς διενεργούνται δια μέσου μικρών οπών, με χρήση κάμερας υψηλής ευκρίνειας, σε αντίθεση με την παραδοσιακή ανοιχτή χειρουργική.
Οι ελάχιστα επεμβατικές χειρουργικές μέθοδοι, ακριβώς λόγω της ελαχιστοποίησης του χειρουργικού τραύματος, περιορίζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό τον μετεγχειρητικό πόνο.
Για το λόγο αυτό οι ασθενείς που χειρουργούνται με αυτές τις μεθόδους, αναρρώνουν πολύ ταχύτερα και ευκολότερα, επιστρέφουν γρηγορότερα στις συνήθειες τους και δεν επηρεάζεται η ποιότητα της ζωής τους.
Με τη μέθοδο της ρομποτικής θωρακοχειρουργικής, ο θωρακοχειρουργός χρησιμοποιεί ένα ειδικά κατασκευασμένο, υπερσύγχρονο ρομποτικό χειρουργικό σύστημα το οποίο προσαρμόζει στον ασθενή προκειμένου να διενεργήσει την επέμβαση.
Στο γράφημα αριστερά, απεικονίζεται η διάταξη της χειρουργικής ομάδας και του ρομποτικού συστήματος, κατά τη διάρκεια ρομποτικού χειρουργείου.
Από τι αποτελείται το ρομποτικό σύστημα;
Το ρομποτικό αυτό σύστημα αποτελείται από την «κονσόλα» του χειρουργού, τους ρομποτικούς βραχίονες ( 4 συνολικά) και ειδικές γεννήτριες για τη χρήση ενέργειας κατά τη διάρκεια της επέμβασης.
Στις εικόνες απεικονίζονται η κονσόλα του χειρουργού (αριστερά), μέσω της οποίας ο χειρουργός ελέγχει και διευθύνει τους ρομποτικούς βραχίονες (δεξιά), προκειμένου να διεκπεραιώσει μία χειρουργική επέμβαση.
Πώς συνδέεται το ρομποτικό σύστημα στον ασθενή;
Για τη διενέργεια της επέμβασης, ο θωρακοχειρουργός αρχικά προσαρμόζει (συνδέει ) τους ρομποτικούς βραχίονες στο θώρακα του ασθενούς.
Η σύνδεση αυτή γίνεται μέσα από 3 ή 4 οπές 8 χιλιοστών, στο πλάι του θώρακα, στο διάστημα ανάμεσα στις πλευρές.
Ενίοτε μπορεί να χρησιμοποιηθεί μία επιπλέον βοηθητική οπή. Ανάλογα με την επέμβαση, συνδέονται 3 ή 4 ρομποτικοί βραχίονες.
Οι ρομποτικοί βραχίονες αποτελούν στην ουσία τα «χέρια» του ρομποτικού συστήματος και κατ’ επέκταση τα χέρια του χειρουργού.
Αφού ο θωρακοχειρουργός συνδέσει τους ρομποτικούς βραχίονες στο θώρακα του ασθενούς, προσαρμόζει σε έναν από αυτούς μία κάμερα πολύ υψηλής ανάλυσης και στους υπόλοιπους τα ειδικά ρομποτικά εργαλεία, με τα οποία θα διενεργήσει την επέμβαση.
Η κάμερα υψηλής ανάλυσης είναι στην ουσία τα «μάτια» του ρομποτικού συστήματος και κατ’ επέκταση τα μάτια του χειρουργού.
Με ποιο τρόπο ο θωρακοχειρουργός πραγματοποιεί την επέμβαση;
Ακολούθως, ο θωρακοχειρουργός παίρνει τη θέση του στην κονσόλα του χειρουργού.
Η κονσόλα του χειρουργού είναι ουσιαστικά το «πιλοτήριο» του ρομποτικού συστήματος.
Από την κονσόλα, ο θωρακοχειρουργός ελέγχει και χειρίζεται το ρομποτικό σύστημα και διενεργεί την επέμβαση που χρειάζεται να γίνει.
Συγκεκριμένα, προσαρμόζοντας το κεφάλι του στην κονσόλα, ο θωρακοχειρουργός μπορεί και βλέπει με εξαιρετική ευκρίνεια, μεγέθυνση και στερεοσκοπική όραση (3D) την ανατομία του ασθενούς.
Επίσης με τα ειδικά τηλεχειριστήρια της κονσόλας, ο θωρακοχειρουργός χειρίζεται τους ρομποτικούς βραχίονες που βρίσκονται συνδεδεμένοι με το θώρακα του ασθενούς, καθώς επίσης και τα ρομποτικά εργαλεία που βρίσκονται προσαρμοσμένα στους ρομποτικούς βραχίονες.
Με αυτά τα τηλεχειριστήρια δίνει εντολές στους ρομποτικούς βραχίονες, οι οποία εκτελούν τις κινήσεις που χρειάζεται κάθε φορά.
Ο θωρακοχειρουργός που διενεργεί την επέμβαση με το ρομποτικό σύστημα, δε βρίσκεται δίπλα στον ασθενή, όπως συμβαίνει στην ανοιχτή και τη θωρακοσκοπική χειρουργική.
Βρίσκεται καθήμενος στην κονσόλα του χειρουργού και δε χρειάζεται να φορά τις ειδικές αποστειρωμένες χειρουργικές ποδιές.
Κατά τη διάρκεια της επέμβασης, ένας δεύτερος χειρουργός, φορώντας αποστειρωμένες χειρουργικές ποδιές, βρίσκεται δίπλα στον ασθενή και συνεπικουρεί στη διενέργεια της επέμβασης.
Στην παρακάτω εικόνα φαίνονται ο χειρουργός καθήμενος στην κονσόλα του χειρουργού να χειρίζεται τους ρομποτικούς βραχίονες (στο βάθος) και να διενεργεί ρομποτικό χειρουργείο.
Πότε έγινε η πρώτη ρομποτική επέμβαση στον πνεύμονα;
Η πρώτη ρομποτική επέμβαση στον πνεύμονα διενεργήθη το 2001.
Την ίδια χρονιά διενεργήθη και η πρώτη ρομποτική επέμβαση στο μεσοθωράκιο (ο ανατομικός χώρος ανάμεσα στους δύο πνεύμονες).
Η χρήση, δηλαδή, του ρομποτικού συστήματος για τη διενέργεια θωρακοχειρουργικών επεμβάσεων δεν είναι πρόσφατη πρακτική.
Τα οφέλη που καταγράφηκαν από τη χρήση του ρομποτικού συστήματος, οδήγησαν στην εξάπλωση της ρομποτικής θωρακοχειρουργικής.
Παράλληλα, η τεχνολογία του ρομποτικού συστήματος εξελίχθηκε σημαντικά, αυξάνοντας της ασφάλεια της ρομποτικής επέμβασης, και πολλαπλασιάζοντας τα οφέλη από τη χρήση του για τον ασθενή, τον χειρουργό και τα συστήματα υγείας.
Το πλέον διαδεδομένο και δοκιμασμένο παγκοσμίως ρομποτικό σύστημα, είναι το DaVinci της εταιρείας Intuitive Surgical, με έδρα τις ΗΠΑ.
Αυτό βρίσκεται σήμερα στην πέμπτη γενεά της εξέλιξης του.
Τι προσφέρει στο χειρουργό η χρήση του ρομποτικού συστήματος;
Το ρομποτικό σύστημα, είναι ουσιαστικά ένα εργαλείο που διευκολύνει το χειρουργό να διενργήσει μία επέμβαση με ελάχιστα επεμβατικό τρόπο, δηλαδή με μικρές, μικρότερες του εκατοστού, οπές (έναντι των παραδοσιακών μεγάλων χειρουργικών τομών).
Καταρχήν, προσφέρει τρισδιάστατη όραση και μεγέθυνση του χειρουργικού πεδίου κατά 10 φορές.
Η μεγέθυνση αυτή, επιτυγχάνει λεπτομερέστερη απεικόνιση του χειρουργικού πεδίου, σε σχέση με την παραδοσιακή ανοικτή χειρουργική.
Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, διότι βοηθά το χειρουργό να διενεργεί την επέμβαση με πολύ ακριβείς χειρισμούς.
Επιπλέον οι ρομποτικοί βραχίονες και τα ρομποτικά εργαλεία που προσαρμόζονται σε αυτούς, στην κυριολεξία μιμούνται το ανθρώπινο χέρι από τον ώμο έως τα δάκτυλα.
Για αυτό το λόγο, σε αντίθεση με τα εργαλεία που χρησιμοποιούμε στη θωρακοσκοπική χειρουργική (η άλλη τεχνική για διενέργεια ελάχιστα επεμβατικών χειρουργείων στο θώρακα), τα ρομποτικά εργαλεία διαθέτουν περισσότερους βαθμούς ελευθερίας.
Διαθέτουν τόσους βαθμούς ελευθερίας, όσους και το ανθρώπινο χέρι, δηλαδή εφτά.
Όσο περισσότερους βαθμούς ελευθερίας διαθέτει ένα εργαλείο, τόσο πιο ελεύθερα μπορεί να κινείται.
Αυτή η δυνατότητα, αυξάνει περαιτέρω την ακρίβεια των χειρισμών του χειρουργού.
Καθίσταται δε, ιδιαιτέρως πολύτιμη σε κάποιες πολύπλοκες θωρακοχειρουργικές επεμβάσεις, όπως είναι η λοβεκτομή πνεύμονα δίκην μανικίου (sleeve λοβεκτομή) για καρκίνο του πνεύμονα, η οισοφαγεκτομή για καρκίνο του οισοφάγου, η εκτομή τμήματος της τραχείας για καρκίνο της τραχείας κ.α.
Δεν είναι μόνο η μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων που συμβάλλει στην αύξηση της ακρίβειας των χειρουργικών χειρισμών.
Οι ρομποτικοί βραχίονες, διαθέτουν τεχνολογία με την οποία εκμηδενίζουν (σβήνουν) το φυσιολογικό τρέμουλο του ανθρώπινου χεριού.
Ένα ακόμη σημαντικό πλεονέκτημα για το χειρουργό, είναι ότι ελέγχει ο ίδιος την κάμερα του συστήματος (σε αντίθεση με τη θωρακοσκοπική τεχνική, κατά τη οποία τον έλεγχο της κάμερας έχει ο βοηθός χειρουργός).
Επειδή στις ελάχιστα επεμβατικές χειρουργικές επεμβάσεις, η κάμερα αποτελεί τα «μάτια» του χειρουργού, ο χειρισμός της αποκτά εξαιρετική σημασία για τη διενέργεια της επέμβασης.
Με το ρομποτικό σύστημα, ο χειρουργός μέσω του αντίστοιχου ρομποτικού βραχίονα, χειρίζεται και την κάμερα.
Αυτό συμβάλλει στη μεγιστοποίηση του συντονισμού της επέμβασης, στην ελάττωση της διάρκειας της και στην αύξηση της ακρίβειας των χειρουργικών χειρισμών.
Τέλος, το ρομποτικό σύστημα, δίνει στο χειρουργό τη δυνατότητα να διενεργεί την επέμβαση καθήμενος.
Παραδοσιακά για τη διενέργεια χειρουργικών επεμβάσεων, είτε ανοικτών, είτε «κλειστών», ο χειρουργός στέκεται όρθιος, δίπλα στον ασθενή, για όσο διαρκεί η επέμβαση.
Συχνά η στάση του σώματος του , όπως για παράδειγμα του αυχένα του, μπορεί να είναι άβολη.
Αυτό έχει σαν συνέπεια τη φυσική καταπόνηση του χειρουργού και τη συσσώρευση κούρασης.
Αντίθετα, με το ρομποτικό σύστημα, ο χειρουργός εκτελεί την επέμβαση καθήμενος στην κονσόλα του χειρουργού, χωρίς να υφίσταται σωματική καταπόνηση.
Το αποτέλεσμα είναι να ελαχιστοποιείται η κόπωση που μπορεί να νοιώθει και να μεγιστοποιείται η νοητική διαύγεια και η απόδοση του.
Έμμεσα, αυτό συμβάλλει στην ελάττωση του χρόνου της επέμβασης και στην αύξηση της ακρίβειας των χειρουργικών χειρισμών.
Άρα, εν κατακλείδι, το ρομποτικό σύστημα διαθέτει τεχνολογία που επιτρέπει στο χειρουργό
- να διενεργεί χειρισμούς με μεγαλύτερη ακρίβεια και άνεση
- βελτιστοποίηση του αποτελέσματος μίας επέμβασης
- περιορισμό του χρόνου που χρειάζεται για να διενεργηθεί μία επέμβαση
- εκτελεί πολύπλοκες επεμβάσεις με ελάχιστα επεμβατικό τρόπο
Τι προσφέρει στον ασθενή η χρήση του ρομποτικού συστήματος;
Ο τρόπος με τον οποίο εισέρχονται τα ρομποτικά εργαλεία δια μέσου των μικρών οπών στο θώρακα του ασθενούς και σταθεροποιούνται στους ρομποτικούς βραχίονες καθόλη τη διάρκεια της επέμβασης, είναι τέτοιος ώστε να αποφεύγεται στο μέγιστο βαθμό η επαφή με το σώμα του ασθενούς.
Συγκεκριμένα αυτός ο τρόπος, βασίζεται στην τεχνολογία « remote center» (απομακρυσμένο κέντρο).
Η τεχνολογία αυτή, βοηθά ακριβώς στο να ελαχιστοποιείται η επαφή των εργαλείων με το σώμα του ασθενούς κατά τη διάρκεια της επέμβασης.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τον περιορισμό σε σημαντικό βαθμό του πόνου που μπορεί να νοιώθει ο ασθενής μετά το χειρουργείο (μετεγχειρητικός πόνος).
Όσο λιγότερο πονάει ο ασθενής μετά την επέμβαση, τόσο πιο γρήγορα και εύκολα αναρρώνει και επιστρέφει στο σπίτι του και στις συνήθειες του (εργασία, άθληση, χόμπι, κοινωνικοποίηση).
Επίσης τόσο πιο υψηλή είναι η ποιότητα της ζωής του, μετά το χειρουργείο (1).
Ο περιορισμός σε ελάχιστο ή και μηδενικό βαθμό του μετεγχειρητικού πόνου μετά από ρομποτική επέμβαση, επιτρέπει στον ασθενή να αναπνέει ελεύθερα και να κινητοποιηθεί, δηλαδή να σηκωθεί από το κρεββάτι του, σχεδόν άμεσα μετά το πέρας του χειρουργείου.
Η ελεύθερη αναπνοή και η άμεση κινητοποίηση του ασθενούς μετά το χειρουργείο, είναι οι κυριότεροι παράγοντες για την πρόληψη των επιπλοκών (ατελεκτασία, πνευμονία, καρδιακές αρρυθμίες) μετά το χειρουργείο (2).
Επειδή οι χειρουργικοί χειρισμοί με τη χρήση του ρομποτικού συστήματος μπορεί να είναι πιο ακριβείς (όπως εξηγήθηκε προηγουμένως), στις ρομποτικές επεμβάσεις καταγράφεται σημαντικά μειωμένη απώλεια αίματος σε σχέση με την ανοιχτή θωρακοχειρουργική.
Άλλο πλεονεκτήματα της ρομποτικής θωρακοχειρουργικής σε σχέση με την ανοικτή χειρουργική, είναι ο σημαντικός περιορισμός του χρόνου παραμονής της παροχέτευσης (σωληνάκι) μετά την επέμβαση.
Στους ασθενείς που χειρουργούνται με το ρομποτικό σύστημα, η παροχέτευση μπορεί να αφαιρεθεί ακόμη και την επόμενη ημέρα (3).
Επειδή οι ασθενείς αναρρώνουν γρήγορα και ανεπίπλεκτα μετά από επέμβαση με το ρομποτικό σύστημα, μελέτες έχουν δείξει ότι μπορούν να ανεχθούν καλύτερα τη χημειοθεραπεία που μπορεί να χρειάζεται να λάβουν μετά το χειρουργείο.
Το πλεονέκτημα αυτό ιδιαίτερα σημαντικό για ασθενείς που χειρουργούνται για κακοήθη νοσήματα, όπως ό καρκίνος του πνεύμονα.
Συμπερασματικά, η χρήση του ρομποτικού συστήματος, προσφέρει στον ασθενή σημαντική
- Μικρότερη διεγχειρητική απώλεια αίματος σε σχέση την ανοικτή χειρουργική (θωρακοτομή)
- Ελάττωση του μετεγχειρητικού πόνου
- Ταχεία ανάρρωση και επιστροφή στις ασχολίες του
- Ελαχιστοποίηση της πιθανότητας για μετεγχειρητικές επιπλοκές
- Βραχύτερη παραμονή στο νοσοκομείο
- Καλύτερη ποιότητα ζωής μετεγχειρητικά σε σχέση με ασθενείς που υποβάλλονται σε ανοικτή επέμβαση
- Καλύτερη ανοχή της μετεγχειρητικής χημειοθεραπείας (όταν χρειάζεται να χορηγηθεί μετεγχειρητική χημειοθεραπεία)
Σε ποιες επεμβάσεις στο θώρακα μπορεί να χρησιμοποιηθεί το ρομποτικό σύστημα;
Το ρομποτικό σύστημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλες σχεδόν τις επεμβάσεις στο θώρακα.
Συγκεκριμένα:
- Επεμβάσεις στον πνεύμονα για καρκίνο του πνεύμονα (σφηνοειδής εκτομή, ανατομική τμηματεκτομή, λοβεκτομή, sleeve λοβεκτομή, πνευμονεκτομή).
- Επεμβάσεις στο μεσοθωράκιο για όγκους του μεσοθωρακίου (όγκοι θύμου αδένα, νευρινώματα κ.α.).
- Επεμβάσεις στον οισοφάγο για καρκίνο του οισοφάγου (οισοφαγεκτομή).
- Επεμβάσεις στην τραχεία για εκτομή όγκων της τραχείας
- Επεμβάσεις στο διάφραγμα για πάρεση διαφράγματος (πτύχωση διαφράγματος)
Συμπέρασμα
Η ρομποτική θωρακοχειρουργική είναι η χρήση της ρομποτικής τεχνολογίας για τη διενέργεια επεμβάσεων στο θώρακα με ελάχιστα επεμβατικό τρόπο, δηλαδή χωρίς τομή, αλλά μέσα από οπές 8 χιλιοστών.
Η ρομποτική τεχνολογία βρίσκεται στην υπηρεσία της χειρουργικής περισσότερο από 20 χρόνια.
Σε αυτό το διάστημα, το ρομποτικό σύστημα έχει τελειοποιηθεί, με αποτέλεσμα οι επεμβάσεις να είναι ασφαλείς και το όφελος από τη χρήση του, στον θωρακοχειρουργό, και τον ασθενή σημαντικό.
Το ρομποτικό σύστημα αυξάνει την ακρίβεια των χειρουργικών χειρισμών και διευκολύνει το χειρουργό ώστε να διενεργεί την επέμβαση με άνεση.
Για τον ασθενή, η χρήση του ρομποτικού συστήματος, σχετίζεται με ελαττωμένο μετεγχειρητικό πόνο, λιγότερες μετεγχειρητικές επιπλοκές, ταχεία ανάρρωση, βραχύτερη παραμονή στο νοσοκομείο, ταχύτερη επιστροφή στο σπίτι και στην καθημερινότητα και καλύτερη ποιότητα ζωής μετεγχειρητικά, σε σχέση με ανοικτό χειρουργείο (θωρακοτομή).
Το ρομποτικό σύστημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλες,σχεδόν, τις επεμβάσεις στον θώρακα.
Βιβλιογραφία
- Ma J, Li X, Zhao S, Wang J, Zhang W, Sun G. Robot-assisted thoracic surgery versus video-assisted thoracic surgery for lung lobectomy or segmentectomy in patients with non-small cell lung cancer: a meta-analysis. BMC Cancer. 2021 May 3;21(1):498.