Σταδιοποίηση Καρκίνου Πνεύμονα
Σταδιοποίηση ονομάζεται η διαδικασία με την οποία υπολογίζουμε το στάδιο του καρκίνου του πνεύμονα, (αλλά και άλλων καρκίνων). Το στάδιο του καρκίνου μας δίνει πληροφορίες για το μέγεθος του καρκινικού όγκου και για το εάν υπάρχει επέκταση του σε λεμφαδένες ή άλλα όργανα.
Το σημαντικότερο είναι ότι ο σωστός υπολογισμός του σταδίου είναι θεμελιώδης για τη σωστή αντιμετώπιση του καρκίνου.
Ο υπολογισμός του σταδίου του καρκίνου πρέπει να γίνεται στην αρχή, πριν από την εφαρμογή οποιασδήποτε θεραπευτικής παρέμβασης.
Το στάδιο του καρκίνου του πνεύμονα υπολογίζεται γενικά με τις παρακάτω εξετάσεις:
- αξονική τομογραφία θώρακος (ιδανικά με ενδοφλέβιο σκιαγραφικό μέσο)
- αξονική ή μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου με ενδοφλέβιο σκιαγραφικό μέσο (προτιμάται η μαγνητική τομογραφία έναντι της αξονικής τομογραφίας)
- PET CT ή τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων
- ενδοβρογχικό υπερηχογράφημα (endobronchial ultrasound - EBUS)
- διοισοφάγειο υπερηχογράφημα (σε συγκεκριμένες περιπτώσεις) (esophageal ultrasound - EUS-b)
- μεσοθωρακοσκόπηση (αρκετά σπάνια, καθώς έχει σχεδόν αντικατασταθεί από το συνδυασμό PET CT και EBUS, EBUS-b)
Αξονική Τομογραφία Θώρακος
Η αξονική τομογραφία θώρακος είναι απεικονιστική εξέταση, όπως η ακτινογραφία, αλλά πολύ περισσότερο λεπτομερής.
Διενεργείται με τη βοήθεια του αξονικού τομογράφου. Ουσιαστικά το σώμα τέμνεται σε λεπτές εγκάρσιες τομές.
Όσο πιο σύγχρονος είναι ο αξονικός τομογράφος, τόσο πιο λεπτές είναι οι τομές που λαμβάνονται και τόσο πιο ακριβής η απεικόνιση του θώρακα και άρα τόσο περισσότερες πληροφορίες λαμβάνει ο θωρακοχειρουργός.
Σήμερα μπορούμε να έχουμε στη διάθεση μας τομές των 0,625 χιλιοστών, δηλαδή μικρότερες του χιλιοστού.
Η αξονική τομογραφία θώρακα είναι σήμερα ο συνηθέστερος τρόπος διάγνωσης ενός πνευμονικού όγκου ή πνευμονικού όζου (από τη διερεύνηση του οποίου θα διαπιστωθεί αργότερα ότι πρόκειται για καρκίνο πνεύμονα).
Αξονική τομογραφία θώρακος που απεικονίζει ένα συμπαγές ογκίδιο (όζος) στο δεξιό πνεύμονα.
Η βιοψία ανέδειξε καρκίνο του πνεύμονα.
Με την αξονική τομογραφία του θώρακα, εντοπίζεται ανατομικά ο καρκινικός όγκος, δηλαδή παίρνουμε πληροφορία σχετικά με το σε ποιο πνεύμονα βρίσκεται (δεξιό ή αριστερό), σε ποιο λοβό (άνω, μέσο ή κάτω ) ακόμα και σε ποιο τμήμα του λοβού.
Επίσης αν ο όγκος βρίσκεται επιφανειακά ή βαθειά μέσα στον πνεύμονα.
Επίσης προσδιορίζουμε το μέγεθος του.
Αν χρησιμοποιηθεί σκιαγραφικό λαμβάνουμε επιπλέον πληροφορίες τόσο για τον όγκο, όσο και για τους λεμφαδένες της πύλης του πνεύμονα (κεντρικοί λεμφαδένες του πνεύμονα), αν δηλαδή είναι διογκωμένοι ή όχι, το σχήμα τους καθώς και για τους λεμφαδένες του μεσοθωρακίου (λεμφαδένες ανάμεσα στους δύο πνεύμονες με σημαντική σημασία στον καρκίνο το πνεύμονα).
Επιπρόσθετα, από την αξονική τομογραφία μπορούμε να διαπιστώσουμε, αν υπάρχει επέκταση του όγκου (μεταστάσεις) αλλού στο θώρακα (συνηθέστερα στις πλευρές, την ωμοπλάτη, τη σπονδυλική στήλη, ή τον άλλο πνεύμονα).
Τέλος με την αξονική τομογραφία ο θωρακοχειρουργός "σχεδιάζει" την επέμβαση που θα πραγματοποιήσει.
Μάλιστα, μετά από επεξεργασία σε ειδικό λογισμικό, είναι δυνατόν να παραχθεί τρισδιάστατη απεικόνιση της ανατομίας του ασθενούς, η μελέτη της οποίας βοηθά ακόμη περισσότερο το χειρουργό στην κατανόηση της ανατομίας του ασθενούς και άρα στην επιτυχή διενέργεια της ενδεικνυόμενης επέμβασης (λοβεκτομή, τμηματεκτομή, πνευμονεκτομή, sleeve λοβεκτομή).
Αξονική ή Μαγνητική Τομογραφία Εγκεφάλου
Οι εξετάσεις αυτές πρέπει να γίνονται για να διαπιστωθεί εάν ο όγκος έχει επεκταθεί στον εγκέφαλο, δηλαδή αν υπάρχουν εγκεφαλικές μεταστάσεις.
Η μαγνητική τομογραφία προτιμάται της αξονικής τομογραφίας, καθώς μικρές μεταστάσεις στην αξονική τομογραφία μπορεί να μην απεικονισθούν.
Η διαγνωστική ικανότητα της εξέτασης αυξάνεται με τη χρήση ενδοφλέβιου σκιαγραφικού.
Σε περίπτωση που ο όγκος είναι μικρότερος από 3 εκατοστά και βρίσκεται στην περιφέρεια του πνεύμονα και δεν υπάρχει υποψία για μετάσταση στους λεμφαδένες, είναι δυνατόν ο ιατρός να μη ζητήσει εξέταση του εγκεφάλου (αν και καλό είναι σε κάθε περίπτωση ο εγκέφαλος να εξετάζεται).
Ο πνευμονικός όζος της παραπάνω αξονικής τομογραφίας, όπως απεικονίζεται στο PET CT. Ο όζος χαρακτηρίζεται ως θετικός στο PET και για το λόγο αυτό είναι πολύ ύποπτος κακοήθεια.
PET CT (Τομογραφία Εκπομπής Ποζιτρονίων)
Ο πνευμονικός όζος της παραπάνω αξονικής τομογραφίας, όπως απεικονίζεται στο PET CT.
Ο όζος χαρακτηρίζεται ως θετικός στο PET και για το λόγο αυτό είναι πολύ ύποπτος κακοήθεια.
Το PET CT, είναι μία απεικονιστική εξέταση που συνδυάζει το σπινθηρογράφημα με την αξονική τομογραφία θώρακος.
Μας δίνει επιπλέον πληροφορίες για τον ίδιο τον καρκινικό όγκο, η χρησιμότητα του όμως, έγκειται κυρίως στο ότι μπορεί να εντοπίσει μεταστάσεις στο υπόλοιπο σώμα (από το λαιμό έως τη μέση των μηρών) και στους λεμφαδένες του μεσοθωρακίου.
Ενδοβρογχικό Υπερηχογράφημα (EBUS)
Το ενδοβρογχικό υπερηχογράφημα γίνεται με ειδικό βρογχοσκόπιο στο οποίο είναι ενσωματωμένη συσκευή υπερήχων.
Η εξέταση αυτή χρησιμεύει για να πάρουμε βιοψία από τους λεμφαδένες του μεσοθωρακίου, ώστε να γνωρίζουμε με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ακρίβεια, εάν υπάρχουν μεταστάσεις στους λεμφαδένες αυτούς.
Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε εκ των προτέρων εάν υπάρχουν μεταστάσεις στους λεμφαδένες του μεσοθωρακίου, καθώς η θεραπευτική στρατηγική για τη θεραπεία του καρκίνου του πνεύμονα με μεταστάσεις στους λεμφαδένες του μεσοθωρακίου είναι κατά κανόνα διαφορετική από εκείνη που δεν υπάρχουν μεταστάσεις στους λεμφαδένες αυτούς.
Το ενδοβρογχικό υπερηχογράφημα είναι επεμβατική εξέταση και γίνεται συνήθως με χρήση φαρμακευτικής μέθης, ή ακόμα και γενικής αναισθησίας, ώστε ο ασθενής να μπορεί να ανεχθεί την εξέταση.
Σε περίπτωση όγκων μικρότερων του ενός εκατοστού που βρίσκονται στην περιφέρεια του πνεύμονα, είναι δυνατόν η εξέταση να παραλειφθεί.
Διοισοφάγειο Υπερηχογράφημα (EBUS-b)
Το διοισοφάγειο υπερηχογράφημα ομοιάζει με το ενδοβρογχικό υπερηχογράφημα, όμως το ενδοσκόπιο εισέρχεται στον οισοφάγο του ασθενούς (ο σωλήνας που συνδέει το στόμα με το στομάχι και χρησιμεύει για τη μεταφορά της τροφής σε αυτό) και όχι στην τραχεία (όπως συμβαίνει με το ενδοβρογχικό υπερηχογράφημα).
Χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με το ενδοβρογχικό υπερηχογράφημα για την ακριβέστερη μελέτη των λεμφαδένων του μεσοθωρακίου.
Μεσοθωρακοσκόπηση ή Μεσαυλιοσκόπηση
Η μεσοθωρακοσκόπηση είναι ελάχιστα επεμβατική χειρουργική επέμβαση ακριβείας που διενεργείται με γενική (ολική αναισθησία) και σκοπό έχει να πάρει βιοψία ή να αφαιρέσει τελείως κάποιους από τους λεμφαδένες του μεσοθωρακίου, με σκοπό να γνωρίζουμε αν έχει αναπτυχθεί μετάσταση σε αυτούς.
Η επέμβαση αυτή, σήμερα, δεν διενεργείται συχνά, διότι τις περισσότερες φορές επιτυγχάνουμε το στόχο μας με το συνδυασμό PET CT και ενδοβρογχικού υπερηχογραφήματος (EBUS).
Ωστόσο, παραμένει ακόμη χρήσιμη, ιδίως όταν θέλουμε να αξιολογήσουμε το αποτέλεσμα της εισαγωγικής χημειοθεραπείας στους λεμφαδένες του μεσοθωρακίου.
Από τις παραπάνω εξετάσεις, αποκτάμε πληροφορίες σχετικά με τη θέση και το μέγεθος του όγκου, την ύπαρξη ή όχι μεταστάσεων στους λεμφαδένες του μεσοθωρακίου και την ύπαρξη ή όχι μεταστάσεων αλλού στο υπόλοιπο σώμα.
Από τις πληροφορίες αυτές υπολογίζουμε το στάδιο του καρκίνου.
Μετά τον υπολογισμό του σταδίου, μπορούμε πλέον να καταστρώσουμε τη θεραπευτική στρατηγική για την καταπολέμηση του καρκίνου.
Επειδή η θεραπευτική στρατηγική διαφέρει από στάδιο σε στάδιο (ιδιαίτερα ανάμεσα στα 2 πρώτα στάδια και στο τρίτο και τέταρτο), είναι απαραίτητο η σταδιοποίηση να διενεργείται πριν την έναρξη οποιαδήποτε θεραπείας (είτε χειρουργικής, είτε φαρμακευτικής).
Καθώς η έρευνα για καρκίνο του πνεύμονα εξελίσσεται, αναμένεται ότι στο προσεχές μέλλον θα ενταχθούν στη διαδικασία της σταδιοποίησης και οι λεγόμενοι βιοδείκτες.
Οι βιοδείκτες κυκλοφορούν στο αίμα του ασθενούς με καρκίνο και μπορεί να είναι είτε μακρομόρια, δηλαδή μεγάλα μόρια όπως το DNA του όγκου, είτε καρκινικά κύτταρα από τον όγκο αυτό καθεαυτό, είτε άλλου είδους μόρια που εκφράζει ο όγκος.
Οι βιοδείκτες θα μπορούν αν γίνονται διαθέσιμοι με τη λεγόμενη υγρή βιοψία, δηλαδή λήψη αίματος για ανίχνευση αυτών των βιοδεικτών.
Για τον ορθό και ακριβή υπολογισμό του σταδίου είναι σημαντική η συνεργασία μεταξύ του θωρακοχειρουργού, του ογκολόγου, του πνευμονολόγου, του ακτινολόγου και του παθολογοανατόμου.
Μάλιστα, ιδανικά, πρέπει κάθε περίπτωση ασθενούς, που διαγιγνώσκεται με καρκίνο του πνεύμονα, να συζητείται στο ογκολογικό συμβούλιο του νοσοκομείου, ώστε να διασφαλίζεται ότι η απόφαση που θα παρθεί για τη θεραπεία του, θα είναι η σωστότερη δυνατή.
