Σφηνοειδής Εκτομή
Η σφηνοειδής εκτομή (wedge resection) είναι μία περιορισμένης έκτασης εκτομή πνευμονικού παρεγχύματος. Λέγεται σφηνοειδής, διότι το σχήμα της προσομοιάζει με σφήνα. Πρόκειται για μία άτυπη, μη ανατομική εκτομή. Δηλαδή δεν αφαιρείται ανατομικό τμήμα του πνεύμονα, δηλαδή ανατομικό τμήμα ή λοβός, αλλά ένα περιορισμένο κομμάτι του λοβού, στον οποίο εμπεριέχεται ο όγκος.
Η σφηνοειδής εκτομή μπορεί να εκτελεστεί όταν η βλάβη που χρειάζεται να εκταμεί, βρίσκεται στην περιφέρεια του πνεύμονα (έξω τριτημόριο), δηλαδή μακριά από την πύλη του πνεύμονα όπου βρίσκονται τα αγγεία του και ο βρόγχος του.
Για βλάβες που βρίσκονται βαθιά μέσα στο πνευμονικό παρέγχυμα, δεν είναι δυνατή η εκτέλεση σφηνοειδούς εκτομής.
Για τις βλάβες αυτές απαιτείται η εκτέλεση ανατομικής εκτομής (ανατομική τμηματεκτομή ή λοβεκτομή).
Η σφηνοειδής εκτομή εκτελείται είτε θωρακοσκοπικά με μία οπή (uniportal VATS), είτε ρομποτικά, με τη χρήση ρομποτικού χειρουργικού συστήματος.
Ο θωρακοχειρουργός διενεργεί σφηνοειδή εκτομή στις ακόλουθες περιπτώσεις.
Βιοψία όζου πνεύμονα
Για διάφορες αιτίες, μπορεί να εμφανιστούν στον πνεύμονα όζοι, δηλαδή συμπαγή, ωοειδούς, συνήθως, σχήματος ογκίδια, μεγέθους μικρότερου των 3 εκατοστών. Αυτοί μπορεί να είναι μονήρεις, δηλαδή ένας, ή πολλαπλοί. Ένας πνευμονικός όζος μπορεί να οφείλεται σε διάφορες αιτίες, όπως είναι η κακοήθεια (π.χ. καρκίνος πνεύμονα, καρκινοειδές πνεύμονα, μετάσταση καρκίνου άλλου οργάνου στον πνεύμονα), τα αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ. ρευματικοί όζοι στη ρευματοειδή αρθρίτιδα, σαρκοείδωση κ.α.) και τα λοιμώδη αίτια (π.χ. φυματίωση). Για να διαγνωσθεί η φύση αυτών των όζων, χρειάζεται να εκταμούν και να αποστελλούν για ιστολογική εξέταση (βιοψία).
Αρκετά συχνά, όταν υπάρχει κλινικά (δηλαδή από το ιστορικό του ασθενούς και τις εξετάσεις του) πολύ μεγάλη υποψία ότι ένας όζος μπορεί να είναι καρκίνος του πνεύμονα και αποφασιστεί (μετά από τις απαιτούμενες εξετάσεις – σταδιοποίηση) η διενέργεια χειρουργείου (λοβεκτομή ή τμηματεκτομή), ο θωρακοχειρουργός μπορεί να επιλέξει (ιδίως εάν σκοπεύει να προβεί σε λοβεκτομή) να αφαιρέσει τον όζο με μία σφηνοειδή εκτομή και να τον αποστείλει για ταχεία βιοψία (μία βασική και γρήγορη ιστολογική εξέταση που περιλαμβάνει συνήθως την εξέταση του όγκου στο μικροσκόπιο), ώστε να επιβεβαιωθεί η κακοήθεια προτού προβεί (στον ίδιο χρόνο) σε τμηματεκτομή ή λοβεκτομή.
Μεταστασεκτομή
Ο πνεύμονας δέχεται το φλεβικό αίμα από το σύνολο των οργάνων του οργανισμού. Για το λόγο αυτό συχνά δέχεται μεταστάσεις από καρκίνους άλλων οργάνων.
Η αφαίρεση μετάστασης στον πνεύμονα από καρκίνο άλλου οργάνου, υπό ορισμένες προϋποθέσεις (αριθμός μεταστάσεων, απουσία εξωθωρακικών μεταστάσεων, έλεγχος πρωτοπαθούς εστίας, διάστημα από την αντιμετώπιση τηςπρωτοπαθούς εστιας έως την εμφάνιση της μετάστασης), μπορεί να ωφελήσει σημαντικά το προσδόκιμο ζωής.
Όταν η μετάσταση εντοπίζεται στην περιφέρεια του πνεύμονα, τότε είναι δυνατή η σφηνοειδής εκτομή αυτής. Εάν εντοπίζεται κεντρικότερα, απαιτείται ανατομική εκτομή (τμηματεκτομή ή λοβεκτομή).
Πρωτοπαθής καρκίνος του πνεύμονα σε ασθενείς με συνοσηρότητες
Σε μερικές περιπτώσεις, ο θωρακοχειρουργός καλείται να χειρουργήσει έναν ασθενή με πρώιμο, πρωτοπαθή καρκίνο του πνεύμονα, ο οποίος πάσχει ταυτόχρονα και από άλλες σοβαρές νόσους (συνοσηρότητες), όπως για παράδειγμα η χρόνια αναπνευστική ανεπάρκεια, η καρδιακή ανεπάρκεια, η στεφανιαία νόσος, η νεφρική ανεπάρκεια ή συνδυασμούς τους.
Λόγω των προβλημάτων τους αυτών, αυτοί οι ασθενείς μπορεί να εμφανίζουν έναν αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση επιπλοκών μετά το χειρουργείο, ακριβώς εξαιτίας των χρονίων νοσημάτων τους (και όχι αυτής καθ΄εαυτής της επέμβασης).
Επειδή η σφηνοειδής εκτομή διαρκεί χρονικά λιγότερο σε σχέση με τις ανατομικές εκτομές (τμηματεκτομή, λοβεκτομή) και είναι πολύ λιγότερο πολύπλοκη ως επέμβαση σε σχέση με αυτές, ο θωρακοχειρουργός, μπορεί να επιλέξει να αφαιρέσει τον όγκο με σφηνοειδή εκτομή, αντί της ογκολογικά ανώτερης λοβεκτομής ή τμηματεκτομής, σε ασθενείς με σοβαρές συνοσυρότητητες, ώστε να επιτύχει κάποιον τοπικό έλεγχο της πρωτοπαθούς εστίας.
Όταν επιλέγεται η σφηνοειδής εκτομή για την αντιμετώπιση πρώιμου καρκίνου του πνεύμονα σε ασθενείς με συνοσηρότητες, ωφέλιμο είναι η επέμβαση να συμπληρώνεται με λεμφαδενικό καθαρισμό ή δειγματοληψία λεμφαδένων μεσοθωρακίου με σκοπό τη βελτιστοποίηση της σταδιοποίησης.
Για αυτούς τους ασθενείς υψηλού κινδύνου, εναλλακτική λύση, ανάλογα με την περίπτωση, μπορεί να είναι και η ακτινοβολία.
Σε κάθε περίπτωση απαιτείται συνεργασία του θωρακοχειρουργού με τον ογκολόγο και τον ακτινοθεραπευτή και επιπλέον διεξοδική ενημέρωση του ασθενούς.
Πολύ πρώιμες μορφές καρκίνου πνεύμονα
Το ελάχιστα διηθητικό αδενοκαρκίνωμα πνεύμονα (minimally invasive adenocarcinoma) ή το αδενοκαρκίνωμα πνεύμονα λεπιδικού τύπου, καθώς και προκαρκινωματώδεις καταστάσεις, όπως το αδενοκαρκίνωμα in situ και η άτυπη αδενωματώδης υπερπλασία, αναγνωρίζονται ώς οι πλέον πρώιμες μορφές καρκίνου του πνεύμονα.(ή δυσπλασιών του πνεύμονα). Από παθολογοανατομικής απόψεως, οι όγκοι (ή δυσπλασίες) αυτοί εντοπίζονται μόνο στην πνευμονική κυψελίδα και δεν έχουν διηθήσει τη βασική της μεμβράνη.Για το λόγο αυτό δεν επεκτείνονται στους λεμφαδένες.
Οι μορφές αυτές καρκίνου του πνεύμονα έχουν συγκεκριμένη μορφολογία στην αξονική τομογραφία. Η μορφολογία αυτή λέγεται «θολή ύαλος» και στα αγγλικά ground glass opacity (GGO). Έχουν δηλαδή τη μορφή «σκίασης», παρά συμπαγούς όγκου. Επειδή, όπως ειπωθηκε παραπάνω, δεν επεκτείνονται στους λεμφαδένες, η σφηνοειδής εκτομή μπορεί να είναι θεραπευτική. Μάλιστα, οι όγκοι (ή δυσπλασίες) αυτοί, όταν αφαιρεθούν, εξασφαλίζεται επιβίωση, χωρίς πιθανότητα υποτροπής (επιβίωση 100%).
Μικρού μεγέθους τυπικά καρκινοειδή πνεύμονα, εντοπιζόμενα στην περιφέρεια του πνεύμονα.
Βιοψία πνεύμονα για διάγνωση διάμεσων πνευμονοπαθειών
Διάμεσες πνευμονοπάθειες καλείται ένα σύνολο νόσων του παρεγχύματος του πνεύμονα. Περιλαμβάνει νόσους όπως η πνευμονική ίνωση, η σαρκοείδωση και άλλες.
Οι νόσοι αυτές διαγιγνώσκονται και αντιμετωπίζονται από τους πνευμονολόγους. Εάν υπάρχει αμφιβολία για τη διάγνωση, μπορεί να ζητηθεί από το θωρακοχειρουργό να προβεί σε βιοψία πνεύμονα.
Στην περίπτωση αυτή ο θωρακοχειρουργός εκτελεί σφηνοειδή εκτομή περιφερικού τμήματος του πνεύμονα, ώστε να αποσταλεί για ιστολογική εξέταση και να τεθεί με βεβαιότητα η διάγνωση.